Nederland is een fietsland – dat weet iedereen. Maar fietshelmen? Daar hebben we nog steeds weinig mee. Slechts 4% van de Nederlanders draagt er eentje op de fiets, en dat terwijl het aantal fietsongelukken alleen maar stijgt.

Daar wil minister Madlener (Infrastructuur) nu verandering in brengen. Met de nieuwe landelijke campagne Zet ‘m Op hoopt hij dat meer mensen vrijwillig kiezen voor een fietshelm. En dat is niet zonder reden: vorig jaar kwamen 74.300 fietsers op de spoedeisende hulp terecht, waarvan 48.900 met ernstig letsel.

Volgens cijfers van VeiligheidNL is dat aantal de afgelopen jaren flink gegroeid. Vooral ouderen – vaak op e-bikes – en jonge kinderen zijn kwetsbaar.

In de praktijk blijft de weerstand groot. Nederlanders vinden helmen vaak oncomfortabel, lelijk of “gewoon niet nodig”. In Utrecht – misschien wel de fietshoofdstad van het land – zie je vrijwel niemand met een helm.

“Ik gebruik er alleen een bij het mountainbiken,” zegt Willem (63) met een ov-fiets in de hand. “In de trein is zo’n ding onhandig.” En ook Erik (40), die zijn dochter zonder helm voorop heeft zitten, zegt: “Ik dacht er vroeger wel aan, maar het is er nooit van gekomen.”

Volgens gedragswetenschapper Inge Merkelbach is dit typisch Nederlands gedrag: “We zijn gewend zonder helm te fietsen. En zodra iets ‘anders’ of ongemakkelijk voelt, komt er weerstand.”

Daarnaast speelt groepsdruk mee. “Als niemand in je omgeving een helm draagt, voel je je snel de vreemde eend in de bijt.”

Via kortingsacties, design-updates én proefmomenten wil de overheid mensen stimuleren. Vooral ouders van jonge kinderen, forenzen en ouderen worden eerst aangesproken.

David Baden, arts op de spoedeisende hulp, snapt dat helemaal. “Ik zie dagelijks fietsers met ernstig letsel. Vooral ouderen op e-bikes – die zijn sneller, maar niet iedereen is daar lichamelijk op voorbereid.”

Ook jonge kinderen zijn kwetsbaar, omdat ze nog bezig zijn met het leren van fietsgedrag én verkeersinzicht. “Introduceer de helm bij de nieuwe generatie, dan wordt het vanzelf normaal,” zegt Merkelbach.

In landen als Denemarken en Schotland is een helm op de fiets doodnormaal. Lydia (28), opgegroeid in Schotland, draagt er standaard een. “Voor mij is het logisch, en ik snap niet waarom ouders het bij kinderen wél belangrijk vinden, maar zelf zonder helm fietsen.”

Of Nederland ooit volledig overstag gaat? De komende jaren gaan het leren. Voor nu geldt vooral: Zet ‘m op – letterlijk én figuurlijk.